วันโอโซนโลก หรือ “World Ozone Day” ตรงกับวันที่ 16 กันยายนของทุกปี เป็นวันที่จัดตั้งขึ้นเพื่อให้คนทั่วโลกได้ตระหนักถึงความสำคัญของโอโซนที่มีหน้าที่ในการปกป้องชั้นบรรยากาศของโลกจากรังสียูวี
และเพื่อรำลึกถึงการลงนามในพิธีสารมอนทรีออลในวันที่ 16 กันยายน ค.ศ. 1987 ซึ่งเป็นการร่วมมือระหว่างประเทศในการลดการผลิตและการใช้สารเคมีที่ทำลายชั้นโอโซนธรรมชาติ
เราจึงอยากชวนทุกคนมาทำความรู้จักกับโอโซนให้มากขึ้น ว่าทำไมถึงต้องมีการตั้งวันโอโซนโลกขึ้น โอโซนมีกี่ประเภท โอโซนมีประโยชน์ต่อมนุษย์อย่างไร รวมไปถึงประโยชน์ของโทรโพสเฟียร์ที่มีต่อโลก พร้อมกับจะมาแชร์วิธีการช่วยโลกในวันโอโซนโลก ถ้าพร้อมแล้วเรามาทำความรู้จักวันนี้ไปด้วยกันเลย!
“โอโซน” คำนี้สำคัญอย่างไร ทำไมถึงเกี่ยวข้องกับโลกร้อน
ก่อนที่จะรู้จักวันโอโซนโลกให้มากขึ้น เรามาทำความเข้าใจกันก่อนดีกว่าว่าโอโซนคืออะไร?
โอโซน (Ozone) เป็นก๊าซที่ประกอบด้วยอะตอมออกซิเจนสามตัว (O3) มีความสำคัญมากในการปกป้องโลกจากรังสีอัลตราไวโอเลต หรือรังสี UV จากดวงอาทิตย์ โดยโอโซนธรรมชาติจะอยู่ในชั้นบรรยากาศหลัก 2 ชั้น ได้แก่ ชั้นสตราโทสเฟียร์ และชั้นโทรโพสเฟียร์ ซึ่งโอโซนทั้ง 2 ชั้นนี้มีทั้งข้อดีและข้อเสีย ขึ้นอยู่กับว่ามันจะวางตัวอยู่ที่ชั้นใด
โอโซนในชั้นสตราโทสเฟียร์ (Stratosphere Ozone)
โอโซนในชั้นสตราโทสเฟียร์มีบทบาทสำคัญในการดูดซับรังสี UV-B ที่เป็นอันตรายจากดวงอาทิตย์ ทำให้มนุษย์และสิ่งมีชีวิตไม่ต้องสัมผัสกับรังสีที่เป็นอันตรายโดยตรง นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งผิวหนังและโรคต้อกระจก การลดลงของโอโซนธรรมชาติในชั้นนี้ส่งผลให้เกิด “รูโหว่โอโซน” ที่แอนตาร์กติกา ซึ่งมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั่วโลก
โอโซนในชั้นโทรโพสเฟียร์ (Troposphere Ozone)
โอโซนในชั้นโทรโพสเฟียร์หรือ “โอโซนพื้นผิว” เป็นโอโซนชั้นที่มีผลเสียต่อสุขภาพ ทำให้เกิดปัญหาระบบหายใจ เพราะเป็นโอโซนที่เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างมลพิษจากยานพาหนะและโรงงานอุตสาหกรรมกับแสงแดด ซึ่งอาจจะมาจากการจราจรที่ติดขัด การทำงานของเครื่องจักร และโอโซนในชั้นนี้ยังเป็นก๊าซเรือนกระจกที่มีส่วนในการเพิ่มอุณหภูมิโลกอีกด้วย
สาเหตุที่ทำให้ต้องมี วันโอโซนโลก คืออะไร ส่งผลอย่างไรต่อโลก
อย่างที่ทราบกันแล้วว่าโอโซนนั้นไม่ว่าจะตัวไหนก็ส่งผลกระทบต่อโลกได้ทั้งสิ้น แต่มีสิ่งหนึ่งที่เป็นตัวกระตุ้นให้คนหันมาสนใจเกี่ยวโอโซนมากขึ้น จนนำไปสู่การกำหนดให้มีวันโอโซนโลกขึ้น นั่นก็คือการที่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบมีรูโหว่ขนาดใหญ่เกิดขึ้นในชั้นโอโซนธรรมชาติเหนือทวีปแอนตาร์กติกาใกล้ขั้วโลกใต้
โดยการเกิด “รูโอโซน” (Ozone Hole) มีสาเหตุมาจากกระแสลมพัดคลอรีนมาสะสมในเมฆชั้นสตราโทสเฟียร์ในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงกันยายน ซึ่งเป็นช่วงฤดูหนาว และเมื่อเข้าสู่ฤดูร้อนในเดือนตุลาคม แสงอาทิตย์มีมากขึ้นและกระทบตัวกับก้อนเมฆ ทำให้คลอรีนแยกตัวออกจากกันและทำปฏิกิริยากับโอโซนจนเกิดเป็นรูโหว่
รูโหว่นี้ส่งผลกระทบต่อโลกเป็นอย่างมากและทำให้คนทั่วโลกต้องเกิดการตระหนักเกี่ยวกับปัญหาที่เกิดขึ้น โดยประเด็นหลัก ๆ ที่ต้องให้ความสนใจจนเกิดวันโอโซนโลก คือ
การลดลงของชั้นโอโซน: ที่จะทำให้รังสีอัลตราไวโอเลต (UV) จากดวงอาทิตย์เข้าถึงพื้นผิวโลกมากขึ้น ส่งผลให้คนมีความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งผิวหนัง ปัญหาด้านสายตา รวมไปถึงการเจริญเติบโตของพืชและสัตว์
การใช้สารทำลายชั้นบรรยากาศโดยไม่มีการควบคุม: สารทำลายโอโซนที่เรามักจะรู้จักกันนั่นก็คือ สารคลอโรฟลูออโรคาร์บอน (CFCs) ซึ่งใช้เป็นสารทำความเย็นในระบบปรับอากาศรถยนต์ ตู้เย็น และตู้แช่ โดยแต่ก่อนเป็นสารที่ไม่ถูกควบคุมและส่งผลก่อนชั้นบรรยากาศเป็นอย่างมาก
ขอบคุณแหล่งที่มาจาก rhinoshield